Klokkenluidend het jaar 2008 afsluiten!

December 2008 lijkt wel klokkenluiders-maand, want diverse (oude) gevallen werden actueel. In de week van 8 december 2008 las ik over twee bekende klokkenluidersgevallen, een fenomeen dat mij steeds heeft geïnteresseerd. Het ging over de klokkenluider van de bouwfraude Ad Bos en de klokkenluider Paul van Buitenen, die in 1998 veroorzaakte, dat voor het eerst in de geschiedenis de Europese Commissie moest aftreden. De laatste werd geschorst, gedegradeerd en gekort op zijn salaris, maar bleef vechten. Mw. Edith Cresson, die zich in de Franse politiek naar men zegt omhoog heeft geslapen naar de Europese Commissie, joeg op hem.

Paul van Buitenen bracht de fraude binnen de Europese Commissie naar buiten in 1998 en werd uiteindelijk met pek en veren besmeurd uit Brussel verwijderd. In 2004 bij de Europese verkiezingen zag ik zijn lijst Europa Transparant. Het was 6 jaar na zijn klokkenluidersactie, maar ik was zijn moed niet vergeten. En vele andere Nederlanders ook niet, want tot aller verbazing werd Paul van Buitenen met maar liefst twee zetels gekozen voor het Europese Parlement!
Nu in december 2008 komt hij met onthullingen over het functioneren van de fraudebestrijdingsdienst OLAF. Hij heeft 4 dossiers uitgewerkt en werkt nog aan 22 andere. Ik ben benieuwd of het effect heeft, maar voor mij kan deze man na zijn moedige optreden in 1998 niet meer stuk. Echter, de Europese bureaucratie is taai getuige een aantal gebeurtenissen die het Algemeen Dagblad in een kadertje verzamelt: Chef accountant Martha Andreesen klaagde de oncontroleerbaarheid van de Europese Begroting aan en werd geschorst. Dorte Schmidt stuitte op fraude bij statistisch bureau Eurostat en werd ziek naar huis gestuurd. Dougal Watt klaagde corruptie aan bij het Rekenhof en werd ontslagen.

Ad Bos bracht binnen Nederland de bouwfraude aan het licht, raakte daardoor aan lager wal, moest zijn huis verkopen en woont nu in een caravan. Volgens het AD van 9 december eist Ad Bos nu 10.5 miljoen euro na belasting van de staat. Dat is niet onredelijk zeggen Bos en zijn advocaat Korvinus, want de staat verdient honderden miljoenen door goedkopere projecten en aan geïnde boetes van de Nederlandse Mededingings Autoriteit en de Belastingdienst. Korvinus merkt op, dat een fatsoenlijke overheid nu snel moet handelen. Dat vind ik ook. Het is immers zeer hypocriet om burgers aan te moedigen om misstanden te melden, maar daarna toe te laten, dat deze mensen volledig worden geruïneerd.

En het afgelopen jaar hoorden we ook weer over de klokkenluider Fred Spijkers, die weigerde tegen een weduwe te liegen, dat haar man door eigen schuld omkwam toen een landmijn ontplofte. Binnen Defensie was bekend, dat deze wapens ondeugdelijk waren. Zijn gevecht met Defensie en andere overheden duurt nu 24 jaar.

Op 12 december meldde het Algemeen Dagblad een nieuw geval, dat weliswaar niet onder de term ‘klokkenluiden’ wordt gebracht, maar wel de kenmerken heeft van de eenling, die zijn geweten volgt en zich niet neerlegt bij bureaucratische druk.
Het is al langer bekend, dat vanuit België valse facturen worden gestuurd voor de jaarlijkse bijdrage aan de Kamer van Koophandel (149 euro). Argeloze ondernemers betalen te goeder trouw en worden zo bestolen.
Een postbezorger van Sandd, Rick Timmer, herkende de enveloppen en waarschuwde zijn werkgever, dat er via Sandd valse facturen werden verstuurd. Maar zijn manager vond hem lastig en zei, dat hij gewoon moest bezorgen. De bezorger kon dat niet over zijn hart krijgen en waarschuwde de ondernemers bij het bezorgen van de brief. Als ze niet thuis waren, plakte hij er stickers op met een waarschuwing over de nepfactuur. Met name in zijn wijk zitten kleine ondernemers van buitenlandse afkomst, die in goed vertrouwen de factuur zouden betalen. Maar het bedrijf Sandd ontslaat deze man wegens schending van het briefgeheim en overtreding van de regels! Veel Nederlanders zullen dit niet vergeten, zoals zij destijds ook Paul van Buitenen niet vergaten. Voor mij is deze nieuwe speler Sandd geen vooruitgang voor het land. Hoewel ik de liberalisering van de postmarkt toejuich, is dit bedrijf een slechte aanwinst, want het wordt overduidelijk niet gehinderd door maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel.

Tenslotte, op 19 december overleed Mark Felt op 95-jarige leeftijd. In 2005 onthulde hij, dat hij Deep Throat was, de man die de journalisten Woodward en Bernstein voedde over Watergate, waar in 1972 werd ingebroken in het hoofdkwartier van de Democraten. Twee jaar later moest de Republikeinse president Nixon aftreden, de enige president in de geschiedenis die dat overkwam. Deze klokkenluider, tweede man van de FBI, “maakte een einde aan het liegen en bedriegen van een president, die zich boven de wet stelde”. Maar hij hield 33 jaar lang geheim, dat hij Deep Throat was, en kon daarom lang en gelukkig leven i.t.t. veel andere klokkenluiders.

Ik leg toch even een bruggetje naar de wereld van projectmanagers en programmamanagers.
Zij krijgen immers ook te maken met situaties, waar op hoog niveau wordt gerapporteerd, dat alles naar wens verloopt, terwijl zij weten, dat het niet zo is. Dit is een hard spanningsveld voor deze mensen. Er zijn te veel voorbeelden van mislukte megaprojecten, waarvan achteraf duidelijk wordt, dat alarmerende signalen systematisch zijn genegeerd.
Dit is natuurlijk niet van de heftigheid van de klokkenluiders, die hun hele carriere in rook zien opgaan en die verbitterd aan lager wal geraken. Maar ik denk, dat veel projectmanagers iets zullen herkennen in de situatie van de klokkenluider.

Bij deze sluiten we het jaar 2008 af. Laten we er een mooi 2009 van maken. Yes, we can!