Monday, February 4, 2013

Het falen van grote projecten

Momenteel staat het nieuws bol van de berichten over problemen met de hogesnelheidstrein Fyra. Een voorbeeld van falende grote projecten zoals we vaker hebben gezien in de ICT en bij grote infrastructuurprojecten (Betuwelijn, tunnels). Het falen van grote projecten in de ICT wordt volgens mij in de loop der jaren minder. Want klanten en leveranciers leren en worden steeds meer competent om dergelijke grote initiatieven te beheersen.
Wat mij opvalt bij de case Fyra zijn de volgende herkenbare zaken:
-Journalisten en politici storten zich massaal op de problematiek. Op televisie zie je elke dag woordvoerders van zo'n 6 partijen hun mening verkondigen en eisen stellen.
-Uiteraard zijn het atechnische figuren, die geen enkel benul hebben van de complexiteit van grote technische uitdagingen. Zij eisen, dat het probleem binnen een week moet worden opgelost, terwijl ze zouden moeten weten, dat andere hogesnelheidstreinen als Thalys en ICE ook jaren nodig hebben gehad om stabiel te worden.
-Sommigen eisen ook doodleuk, dat gestopt moet worden met Fyra en dat er maar een andere trein moet worden gekocht. Een Belgische journalist merkte terecht op, dat je niet zo makkelijk van trein kan wisselen als dat je van auto wisselt. (Belgen zijn toch vaak bedachtzamer dat hun schreeuwende noorderburen.)
-Uiteraard wordt er geëist, dat er een parlementaire enquete moet komen. Gelukkig is de meerderheid in de kamer daar niet voor, want ze kunnen hun tijd beter gebruiken.
-Een arme staatssecretaris die net een maand is aangetreden, mag al deze onbenullen te woord staan. Ze schreeuwen om directe actie die ze natuurlijk niet kan toezeggen: Het enige dat moet gebeuren is, dat competente techneuten zich erop storten, de problemen analyseren en oplossen.
-Ik zag een Italiaanse directeur vertellen, dat ze momenteel bij hun testen geen problemen vinden en dat de trein mechanisch en elektrisch in orde is. Ik denk, dat hij gelijk heeft, maar als techneut onderschat, dat het tijd kost en dat er nog andere zaken zijn die het functioneren verhinderen. De competente techneuten moeten dus ter plekke op het traject naar Brussel uitzoeken wat er dan mis gaat: weersinvloeden of andere factoren op het traject.
Hopelijk wordt de ruimte gecreëerd voor ter zake kundige lieden om hun werk te doen en de problemen op te lossen. Zelf heb ik bij grote projecten ervaren, dat bij grote problemen atechnische bedrijfsdirecties gemakkelijk prooi worden van gladpraters, die indrukwekkende stappenplannen schetsen om het probleem in kaart te brengen en op te lossen. 'Plateauplanning' noemde een groot managementconsultancy-bureau dat. Meestal slepen zij er veel geld uit voor zichzelf zonder het probleem op te lossen. Maar zij verstaan de kunst om directies, journalisten en politici een rad voor ogen te draaien.
In mei 2010 schreef ik over de Gateway-methode om grote projecten vooraf en tijdens de uitvoering te monitoren. De methode komt uit Engeland en is op advies van de Algemene Rekenkamer ingevoerd bij de rijksoverheid in Den Haag. Volgens mij wordt die daar succesvol toegepast, want de Gateway-review op het NUP-programma (beschreven in mijn blog van mei 2010) heeft dat programma in beheersbare banen gehouden. Ik wed, dat zo'n instrument niet is ingepland in het al jaren lopende Fyra-project. Waarschijnlijk is men daar gewoon op de ouderwetse optimistische manier begonnen, want in het begin met alleen grote lijnen ziet alles er prachtig uit. Maar “the devil is in the details” en bij de uiteindelijke implementatie ontmoet je dan de problemen, die daarvoor gemakshalve waren genegeerd.
Laatste nieuws is, dat ook in Denemarken de Fyra-leverancier AnsaldoBreda grote problemen had (jaren vertraging en mankementen in de treinen). De Denen stopten na 40 treinen de verdere levering, maar intussen zijn deze 40 treinen storingsvrij gemaakt. De Nederlandse politici en journalisten hebben intussen hun aandacht verlegd naar het jongste debakel van de SNS-bank.