'Overheid en ICT' in de Jaarbeurs

Vanaf 24 april 2007 vond de beurs Overheid en ICT plaats te Utrecht. Op dit gebied zijn al een aantal jaren grote veranderingen gaande en via een bezoek aan de beurs wilde ik mijn kennis op dit terrein actualiseren. En de beurs gaf inderdaad een goed beeld van de voortgang op dit terrein. Zelf heb ik in de praktijk binnen de Overheid en de Financiële Dienstverlening meegemaakt, hoe door toepassing van ICT de communicatie met burgers en klanten wordt verbeterd.

De fysieke opstelling van de beurs was tweeledig. Op de eerste plaats de overheidsinstellingen die functioneel bepalen in welke richting de e-overheid wordt vormgegeven. En op de tweede plaats een grote groep aanbieders van advies, software en hardware, die samen met overheidsklanten concrete oplossingen realiseren. Bij de eerste groep heb ik het grootste deel van mijn tijd besteed, omdat daar mijn inhoudelijke belangstelling wordt ingevuld. Bij de tweede groep heb ik interessante ontmoetingen gehad met personen, waarmee ik als zelfstandig adviseur in de toekomst zou kunnen samenwerken.

Een aantal ontwikkelingen kwam ik tegen die mij boeiden. In de meeste gevallen heb ik achteraf via internet nog veel aanvullende informatie gevonden.
Bij een workshop van het Waterschapshuis over een gemeenschappelijke aanpak van Belastingheffing leerde ik meerdere zaken:
a) Overheidsorganen vormen samenwerkingsverbanden voor ontwikkeling van ICT.
b) Ze ontwerpen een gemeenschappelijk referentieproces.
c) Ze gebruiken centraal beschikbaar gestelde architecturen.
d) Er wordt pragmatisch gedacht in incrementen. Eerst de incrementen voor urgente functionaliteit. Daarna kunnen volgens architectuur vervolgincrementen worden gerealiseerd.
e) De betrokken overheden nemen de regierol en besteden de uitvoering uit naar geselecteerde leveranciers.
Alles bijelkaar een aanpak, die ik vind getuigen van volwassen en beheersbare toepassing van ICT.

De organisatie Advies.Overheid presenteerde zich met fraai gedocumenteerde cases en factsheets. Best practices zijn altijd een goed middel om een ontwikkeling te propageren en te stimuleren.
Verder noem ik nog het Programma eFormulieren, dat zonder kosten voor overheidsorganisaties elektronische formulieren ontwikkelt en beheert.

Tenslotte: De ontwikkeling van de elektronische overheid wordt getypeerd als 'niet-hierarchisch en op consensus gebaseerd'. Deze aanpak zou er toe kunnen leiden, dat je door de bomen het bos niet meer kan zien: chaotisch, wildgroei, ineffectief. Maar er is wel degelijk een duidelijke richting zichtbaar. Gelukkig is er de site e-overheid, die erin slaagt om t.a.v. de geschiedenis, het beleid en de concrete initiatieven de samenhang terug te brengen!
In die samenhang blijken maar liefst 43 met name genoemde organisaties, projecten en programma's te werken aan de realisatie van de elektronische overheid.

De Aprilbijeenkomst van Aimpact

Voorgeschiedenis van Aimpact: Sedert vier jaren hebben Co Politiek, ikzelf en wisselende anderen gezocht naar het opzetten van een samenwerkingsverband van zelfstandigen. Want zelfstandigheid is een groot goed, maar sommige zaken kun je alleen goed oppakken als je de krachten bundelt. Er waren in die jaren diverse mislukte initiatieven. Eerst de Trichtgroep, daarna OMG en daarna Impacto. Tenslotte heeft Co de knoop gehakt en als oprichter en enig aandeelhouder Aimpact BV gestart. Dat was in november 2006 en vanaf de start verbonden zich vier geassocieerden met Aimpact, namelijk Jaap den Haan, Jan Turk, Anne van Veen en ondergetekende, Theo Pouw.

Vanaf januari 2007 is er een maandelijkse bijeenkomst waar tot nu toe al 60 personen zich hebben geörienteerd op een eventuele aansluiting. Vanaf de bijeenkomst van vandaag (12 april 2007) is de maandelijkse bijeenkomst gesplitst. Het eerste uur is bestemd voor de 'snuffelaars' en daarna vergaderen degenen, die serieus aansluiting overwegen. Op de man (vrouw) af gevraagd, geven 15 personen vandaag aan, dat ze nu de stap willen zetten om zich te associeren. Dat zou betekenen, dat in mei Aimpact organisatorisch echt op de kaart staat met 1 pionier en 19 geassocieerden.

De stand van zaken t.a.v. de commercie schetste Co aan de hand van een salesfunnel. Bij 2 klanten heeft Aimpact reeds mensen ingezet en bij andere grote klanten is het afsluiten van raamcontracten ver gevorderd (o.a. Achmea, Postkantoren, Rijksdienst voor het Wegverkeer). Met die klanten krijgt Aimpact dus echt een partnerrelatie.

Ik juich als geassocieerde van het eerste uur deze ontwikkelingen van harte toe, maar blijf op mijn hoede. Want deze samenwerkingsvorm is weliswaar een voltreffer in het huidige economische tijdsgewricht, maar het zal een uitdaging blijven om alle 'kikkers in de kruiwagen te houden'. De geassocieerden zijn zelfstandigen met een volledige eigen verantwoordelijkheid. Dat is de kracht van Aimpact. Anderzijds zullen zij zich ook moeten inzetten voor de gemeenschappelijke belangen. Daarom zijn er in de samenwerkingscontracten veel bepalingen over Professionele Omgang en Financiële Verrekening. Er zal binnen Aimpact een geschillencommissie komen om discussies daarover te beslechten. Ik heb mij aangeboden als voorzitter van deze commissie. Daarvoor zal ik een oude bekende benaderen, die veel ervaring heeft als gediplomeerde mediator.

Kennismaking met Ordina Public Consulting

Als projectmanager bij UWV Polisadministratie had ik een goede samenwerking met Ordinaconsultant Rita Verduin. Zij vertelde mij, dat haar unit regelmatig zelfstandige adviseurs inschakelt bij projecten en stelde een kennismaking voor met haar directeur Volkert Batelaan.
Zo had ik op 3 april 2007 een goed gesprek met Volkert. Zijn visie op implementatie en verandermanagement komt overeen met de mijne. Weliswaar zijn voor die situaties goede hulpmiddelen nuttig (referentiemodellen, standaardplannen en draaiboeken etc.), maar een doelgerichte en pragmatische aanpak bepaalt uiteindelijk de mate van succes. Het is de kwaliteit van de professional die doorslaggevend is en het zijn niet de hulpmiddelen. Als ik het gevoel krijg, dat de middelen tot doelen worden verheven, ben ik zelf altijd op mijn hoede.

Volkert vertelde, dat hij promotieonderzoek heeft gedaan naar organisatieculturen. En omdat het onderwerp mij interesseert, kreeg ik zijn proefschrift mee. Ik zie wel een verband tussen organisatiecultuur-studie en de bovenbeschreven visie op implementatie. Als je namelijk in de organisatiecultuur duikt, leer je, dat mensen niet conform formele schablonen acteren. Je moet dan als professional je ervaring en intuïtie hanteren en niet primair een of andere sophisticated tool. ("A fool with a tool, is still a fool".) Dat klinkt logisch, maar in de advieswereld zijn diverse grote spelers, die met fraaie powerpoint-presentaties verkopen, dat succes met hun bureau-aanpak verzekerd is.
Al met al vonden Volkert en ikzelf het van beide kanten een plezierige en nuttige kennismaking.

Einde van een langdurige opdracht bij UWV

Bij UWV liep gedurende 2004 al het grote project Polis (met zo'n 150 projectmedewerkers). Want in het samenwerkingsverband UWV-Belastingdienst (SUB) worden heffingstaken overgedragen van UWV naar de Belastingdienst en bouwt UWV een nieuwe Polisadministratie met inkomensgegevens van alle Nederlanders. De Polisadministratie zou per 1-1-2006 worden ingevoerd.

Per 1-1-2005 werd Jop van Breugel binnen UWV aangesteld als businessmanager om de lijnafdeling Polisadministratie voor te bereiden. Zelf begon ik ook op 1-1-2005 om Jop als projectmanager te ondersteunen. Als projectmanager aan de businesskant moest ik o.a. de acceptatie van de op te leveren Polisapplicatie coördineren. Mijn projectorganisatie aan de businesskant telde 30 personen. Aangezien de opleveringen van de applicatie Polis tot ver in 2006 doorschoven, werd mijn opdracht met een jaar verlengd.
Eén van de grote verdiensten van mijn projectorganisatie aan de businesskant acht ik het, dat wij in de loop van 2006 zogenaamde Terugvalapplicaties hebben ontwikkeld, zodat afnemers van polisgegevens ondanks het uitblijven van de Polisapplicatie bediend konden worden. O&I adviseurs van UWV Gegevensdiensten zagen namelijk tijdig het gevaar van de uitblijvende Polisapplicatie en adviseerden slimme workarounds te maken om de door Belastingdienst geleverde gegevens beschikbaar te maken voor afnemers.

In het eerste kwartaal van 2007 heb ik nog een vervolgopdracht gedaan voor kennisoverdracht naar de Functioneel Beheer organisatie van UWV Gegegevensdiensten. Het was met name belangrijk om de Terugvalvoorzieningen goed over te dragen aan de functioneel beheerders. Maar per 30 maart was dan de opdracht bij Polisadministratie na 2 jaar en 3 maanden definitief afgesloten. Deze posting in mijn weblog geeft natuurlijk maar een summiere indruk van deze enerverende en leerzame periode. Een periode ook die werd gekenmerkt door constructieve en plezierige samenwerking met de lijnorganisaties van Polisadministratie en Functioneel Beheer.

Bijeenkomst alumni van de postdoc opleiding Informatiemanagement van de UvA

AGIM is de vereniging van alumni van genoemde opleiding. Zelf heb ik deze opleiding gevolgd in 1990-1991. Ik was toen ruim 10 jaar als 'practitioner' werkzaam in het bedrijfsleven en vond het een verademing om me te laven aan recente academische theorieën aangaande het vakgebied. Om daarop aangesloten te blijven bezoek ik met enige regelmaat AGIM-bijeenkomsten.

Op 29 maart 2007 was er een bijeenkomst met als sprekers professor Rik Maes van de Universiteit van Amsterdam en internetpionier Michel Bauwens.
Rik liep langs de 10 geloofsartikelen van de opleiding I+M. Hij merkte op, dat in het assenkruis Business <--> ICT en Strategie <--> Operations de laatstgenoemde as steeds beslissender lijkt te worden. Ik realiseerde mij, dat ik de afgelopen 25 jaren altijd in die as mijn werk heb gedaan. In vaak jaren moeizaam ploeterende projecten, die vanuit nieuwe strategische initiatieven waren gestart.
Michel Bauwens tenslotte liet zijn licht schijnen over Peer to Peer economics, door de internetrevolutie aan invloed winnend. Veel van ons ervaren concreet welke veranderingen in marketing, verkoop en distributie optreden door de mogelijkheden van internet. Maar ook produktie wordt erdoor veranderd. Zelf vind ik de produktie van Linux door een wereldwijde community van programmeurs een aansprekend voorbeeld. Michel zet systematisch de klassieke produktiemodellen en de Peer Production naast elkaar.

Deelname aan een klankbordgroep van het Actuariëel Instituut

Het Actuariëel Instituut verzorgt de opleiding van nederlandse actuarissen. Sedert 1996 ben ik voor het AI voorzitter van de vakgroep Informatica. Het AI was destijds vooruitstrevend om informatica als apart vak een plaats te geven in de opleiding.
O.a. Nederland en Duitsland hebben een sterke beroepsgroep van actuarissen. Zij zetten zich in voor de ontwikkeling van de beroepsgroep in Oost Europa, waar de laatste jaren een groeiende behoefte is aan scholing.

Europees en wereldwijd wordt door actuarissen overlegd, hoe het beroep op een vergelijkbaar en goed niveau kan worden gebracht en gehouden. Ron Hersmis, de nederlandse vertegenwoordiger in deze overleggen, heeft een klankbordgroep geformeerd om hem bij de werkzaamheden te ondersteunen. Ook de vakgroepvoorzitters van het AI, zoals ondergetekende, heeft hij voor deze klankbordgroep uitgenodigd.
Na een eerste bijeenkomst in Woerden op 15 maart 2007 zal de meeste informatie-uitwisseling verlopen via een gemeenschappelijk teamspace op internet.