Tuesday, October 15, 2013

Kringbijeenkomst over Riskmanagement

De kring Risk Management van het Actuarieel Genootschap organiseerde haar eerste bijeenkomst in de zomer van 2013. Er was een zeer grote opkomst. Ik schat wel over de honderd aanwezigen. Er waren 3 sprekers: drs Gertjan Stoker RA van een riskmanagement adviesbureau, econometrist ir Joeri Potters en dr Estelle Jonkergouw, Riskmanager van Achmea. Vooral de tweede spreker vond ik razend interessant met zijn inzichten vanuit Behavioural Economics.
Joeri Potters is van Carsaro, een bureau dat Pensioenfondsen ondersteunt. Hij werkt vanuit het perspectief van Behavioural Economics (Gedragseconomie). 'Mensen maken altijd dezelfde fouten'. Een aantal van die fouten worden benoemd en toegelicht.
-ambiguity aversion (http://en.wikipedia.org/wiki/Ambiguity_aversion). Mensen hebben voorkeur voor scenario's met zo weinig mogelijk onbekende factoren.
-attribute substitution. Als een probleem te moeilijk is om op te lossen, bedenk je een model, een simpele voorstelling van de werkelijkheid. Er is een bekende actuaris, Jos Berkemeijer, die al langer ageert tegen het geloof in lineaire modellen. Want je maakt een model op basis van wat je weet, maar juist dat kleine deel, dat je mist, kan een totaal andere uitkomst geven. De financiele crisis van 2008 wordt wel aangevoerd als een voorbeeld van een situatie, waar de modellen totaal gefaald hebben. (Value at risk bijvoorbeeld werkt niet in extreme situaties.) Realiseer je dus, dat onze modellen fout zijn. Ken de zwakheden van het model in plaats van te pogen het te verbeteren. De 95 procent die de modellen beschrijven is geen Riskmanagement. Dat is die 5%, die je model buiten beschouwing laat!.
-Meest desastreuze bias: overconfidence. Hij geeft daarvan aansprekende voorbeelden:
Voorbeeld 1 (Svenson, 1981). 93 procent van de mensen schat zichzelf in bij de beste 50 procent van chauffeurs.
Voorbeeld 2-Affect heuristic (Slovic, 2002). Er wordt een shortcut gemaakt in het beslissingsproces, beinvloed door gevoel. Zo kan de beurs onstuitbaar stijgen, als het gevoel heerst, dat het alleen maar omhoog kan gaan. 'Going with your gut'. Bij een positief gevoel worden risico's laag en opbrengsten hoog ingeschat.
-Naast ALM zijn er tegenwoordig ook event scenarioos. Zonder kans erbij. Het aantrekkelijke daarvan lijkt me, dat je uitsluitend mogelijke gebeurtenissen inventariseert. Zonder dat voortijdig geroepen wordt, dat het onvermijdelijk is of onwaarschijnlijk.
Deze benadering vanuit de Behavioural Economics spreekt mij geweldig aan. Teveel laten wij ons momenteel leiden door quasi rationele kwantitatieve benaderingen, die uiteindelijk de wezenlijke problemen niet tackelen.
Ten slotte sprak de Risk Manager van Achmea. Dat vond ik echt een KPMG-aanpak met oneindige factoren en matrixen. Vanuit Visie en Strategie worden Risk Appetite statements afgeleid. En van daaruit weer de KRI's, de kritische risk indicators. Volgens mij is dit weer een aanpak, die juist de bovengenoemde 5% onbekende risico's mist.