De promotie van Open Software

De overheid heeft in 2008 het programma NOiV (Nederland Open in Verbinding) gelanceerd. Doel is om het gebruik van Open Standaarden en Open Source te bevorderen. Er is voor overheden en aanverwante organisaties geen verplichting om dat te doen, maar het principe ‘comply or explain’ wordt gehanteerd.
Het programma NOiV probeert nu om voor enkele sectoren Voortrekkers te vinden, die kunnen dienen om de rest van de sector ook te overtuigen van nut en noodzaak van gebruik van Open Standaarden en Open Source. Voor de sector Zorg is het Antonius Ziekenhuis bereid gevonden om als voortrekker te fungeren. Zodoende kreeg ik met vele andere belangstellenden een uitnodiging om op 27 oktober 2009 in het Antonius Ziekenhuis te Utrecht een werkbezoek mee te maken. Het Antonius is als voortrekker gekozen, omdat ze al gedurende 10 jaar kiezen voor Open Source oplossingen en in die tijd onder andere een indrukwekkend Elektronisch Patienten Dossier (EPD) hebben gerealiseerd.

De programma-manager van NOiV legde de aanpak uit. Ze hopen, dat andere ziekenhuizen door het voorbeeld van het St. Antonius worden gestimuleerd om ook keuzes te maken voor Open Standaarden en Open Source. Op de website van NOiV vinden we een verslag van het werkbezoek.

Bij deze noteer ik een aantal punten, die mij zelf bij bleven. En daarnaast nog indrukken, die ik in de zaal en in de wandelgangen opdeed.

Programmamanager Mike Kortekaas van NOiV leidde de bijeenkomst in. Hij geeft aan, dat het programma in 2010 en 2011 resultaten moet opleveren. En volgens mij heeft hij het daar wel moeilijk mee. Ook in deze sessie voor de ziekenhuizen zag ik weinig concreets opbloeien t.a.v. breder gebruik van open source en open standaarden.
Men denkt aan nieuwe businessmodellen met cocreatie en wil ook graag bijdragen in de 20 werkgroepen die het kabinet heeft ingesteld om na de financiële crisis nieuwe inititatieven te nemen. NOiV heeft door Cap Gemini een rapport laten maken over het gebruik van open source en open standaarden in de zorg. Dat heb ik intussen doorgenomen. Cap Gemini concludeert, dat er in de Zorg groot gevaar is voor customer lock-in, omdat er zoveel leverancierspakketten zijn, die het kernproces van de zorg ondersteunen. Wel zien ze ruimte voor open source voor kantoorautomatisering (Open Office), middleware en browsersoftware.

In de presentaties door het Antonius werd de stelling van Cap Gemini bevestigd, dat de leveranciers in feite de ziekenhuizen in de greep houden van ‘proprietary’ softwarepakken.

De overheid (minister Klink op dit moment) werkt aan een EPD alleen voor medicatie en waarneming. Er was nogal wat weerstand in de zaal tegenover de concepten van Antonius; volgens mij snapten de vraagstellers niet dat het landelijk EPD vooral gaat over een schakelpunt. Daarop aansluiten lijkt me geen punt voor een goede applicatie.
Antonius heeft geheel op eigen visie en eigen regie zijn applicatielandschap met open source doorontwikkeld. Bij de vraagstellers uit de zaal proefde ik de behoefte om terug te kunnen vallen op een sterke partij, die ontwikkeling en beheer van applicatielandschap voor zijn rekening neemt. En die partij is er dus niet voor open source; de ziekenhuizen zouden dus gezamenlijk daarover de regie moeten nemen naar het voorbeeld van het Antonius.
Die sfeer was afwezig in de zaal en dat vind ik ook niet gek. Al vele jaren is de trend in ICT om dit vak zoveel mogelijk te outsourcen aan vakkundige specialisten. Wat Antonius heeft gedaan is dus geheel tegen deze trend in en m.i. alleen maar mogelijk, omdat het hoofd ICT iemand is, die zowel praktijkervaring heeft als arts alsook in een eerder leven pakketsoftware heeft ontwikkeld voor huisartsenposten.