AGIM bijeenkomst op 18 maart over ontspoorde megaprojecten

Het Amsterdamsch Genootschap van Informatiemanagers was bijeen voor een themabijeenkomst. Circa 20 leden waren aanwezig. AGIM verenigt alumni van de postdoctorale opleiding EMIM (executive master of information management) van de Universiteit van Amsterdam. In deze weblog verschijnen daarover tweemaal per jaar postings.

Er zijn in het verleden speciale EMIM-jaargangen geweest van politie-organisaties. Enkele keren zijn er door alumni uit die groep al bijeenkomsten georganiseerd, bijvoorbeeld bij Politie Amsterdam Amstelland en bij KPLD in Driebergen. Dit keer waren we te gast in de Marechausseekazerne in Utrecht, hoewel het geen onderwerp betrof uit de zogenaamde veiligheidsdriehoek. Een van de alumni vertelde over grote infrastructuurprojecten en met name de Betuwelijn, de HSL en de Amsterdamse Noord-Zuid lijn.

Hij vertelde de historie van de projecten en had een opzet gemaakt van succes- en faalfactoren in zijn analyse.
Volgens zijn relaas zijn vaak zaken doorgedrukt door politieke drijfkracht en vanuit persoonlijke belangen van politici en bevriende aannemers.
In 2009 rapporteerde de Rekenkamer over de problemen bij grote ICT-projecten van de overheid en adviseerde om voor een betere governance gebruik te maken van de Engelse Gatewaymethode. (Eerder schreef ik in deze weblog over de Gatewaymethode.)
Zouden bovengenoemde politieke drijfkracht en persoonlijke belangen door een Gatewayreview in een vroeg stadium geblokkeerd zijn? In potentie kan de Gatewaymethode vroegtijdig zo’n probleem aantonen en het projectidee blokkeren, voordat de beslissing wordt genomen om het project te laten starten. Dat vereist wel, dat objectieve en deskundige reviewers worden ingeschakeld en dat hun advies serieus wordt genomen.
Kort geleden schreef ik een posting over het overheidsprogramma NUP, dat naar mijn waarneming gewoon doorgaat terwijl er een vernietigend oordeel ligt vanuit een Gatewayreview. Dat krijg je natuurlijk als je zo’n review pas houdt, als het programma al met veel tam tam een half jaar is opgestart.

Ook als een infrastructuurproject om politieke redenen wordt doorgedrukt, kan je vervolgens nog de vraag stellen hoe je de kosten zo laag mogelijk houdt. Ten aanzien van die vraag heeft de Rekenkamer gesteld, dat de scope van project of deelproject overzienbaar moet worden gehouden. Met name bij de Betuwelijn lijkt er geen enkele rem gezeten te hebben op de ontwikkeling van de scope met een enorme kostenexplosie als resultaat. Overigens was er in het gehoor een professional die als projectbureaumedewerker betrokken was bij de Betuwelijn. Hij wist te melden, dat de Betuwelijn in een internationale vergelijking gunstig wordt beoordeeld ten aanzien van projectresultaten. Hoe dan ook, vanaf de A15 zie je hem in volle glorie liggen, geweldig opgetuigd, maar nauwelijks gebruikt.

Soms lijkt het erop, dat we wel degelijk leren van het mislukken van grote projecten. Afgelopen jaar woedde de discussie over de kilometerheffing. De risico’s van een te optimistische kijk op de nieuwe technologie werden breed uitgemeten. En hebben m.i. uiteindelijk er mede toe geleid, dat er wordt afgezien van het plan. Dat is dus een voorbeeld van het tijdig afblazen van het project, op het moment dat de overheid zijn hoofd nog niet in de strop van de kostenexplosies heeft gestoken.