Kies maar: In de weerstand blijven dan wel out of the box denken.

CWI en UWV organiseerden op 15 november 2007 in het hoofdkantoor van CWI een workshop met Berthold Gunster.
Hij heeft heel kundig het thema ‘ja, maar’ uitgediept.
Een paar stellingen bleven mij bij:
= ‘Ja, maar’ is het afbreken van het gesprek. Het geeft weerstand aan, niet verder willen exploreren, niet samen verder willen.
= ‘Ja, maar’ kan in specifieke gevallen weldegelijk het goede antwoord zijn. Maar je moet weten, dat je ook ‘ja, en’ respectievelijk ‘nee, want’ tot je beschikking hebt.
= Ter verduidelijking: ‘Ja, en’ moedigt aan om verder te gaan op het gestelde. ‘Nee, want’ betekent een weigering, die met goede argumenten wordt onderbouwd.

De inleiders stellen, dat ‘ja maar’ op een blokkade duidt bij de persoon. Want de kwestie die de persoon moet beantwoorden past niet in het vigerende denkkader. Zij stellen dat je nieuwe mogelijkheden ontdekt, als je meebeweegt en ja blijft zeggen. Dan bereik je dus ‘Out of the box denken’. Vanuit mijn eigen ervaring ben ik dat geheel met hen eens. Als je gezamenlijk met anderen een probleem onderzoekt en oplossingsrichtingen schetst, moet een sfeer worden bevorderd waarin ‘nee’ en ‘ja maar’ worden ingehouden of geparkeerd. Kijk naar de benefits van mogelijke oplossingen en noteer in een later stadium de concerns. Dan ben je intussen wel een stuk verder gekomen en liggen de hoofdlijnen van mogelijke oplossingen op tafel.

De beide inleiders komen uit het theatervak. Een acteur moet leren om vol overtuiging ja te zeggen in situaties waar een leek daarmee moeite zou hebben. Met deelnemers in de zaal werden oefeningen gedaan, waarin zij vragen uitsluitend met ja mochten beantwoorden. Aanvankelijk waren de deelnemers snel uitgeschakeld omdat ze toch nee zeiden op een (strik)vraag. Maar het ging steeds beter en uiteindelijk werden de meest impertinente vragen beantwoord met ja natuurlijk, ja geweldig etc. Een leerzame en amusante oefening.

Ik vermeld nog een interessant voorbeeld van ‘Out of the box denken’, dat de inleiders behandelden:
In London ontstond er een tekort aan taxichauffeurs met stratenkennis van London. We deden in de zaal een brainstorm voor oplossingen en de meeste ideeën bleven ‘binnen de box’. (Tomtoms mochten niet als oplossing worden ingebracht.) Binnen de box namelijk denk je aan werven van chauffeurs, opleiden van chauffeurs, wisselen van chauffeurs, allerlei oplossingen die proberen het tekort aan kennis bij de chauffeurs op te lossen.
Uiteindelijk werd in Londen een systeem bedacht, waarin twee typen taxis werden aangeboden. Type A (chauffeur met stratenkennis) kun je kiezen tegen een hoog tarief. Type B (chauffeur zonder stratenkennis) kun je kiezen tegen een laag tarief. Het out of the box denken zit daarin, dat je door invoering van type B de beperking van het systeem doorbreekt. Het probleem werd namelijk zo gepercipieerd, dat er te weinig chauffeurs zijn met stratenkennis. Maar je kunt ook als uitgangspunt kiezen, dat veel passagiers ZELF WEL de weg weten en precies weten hoe ze naar huis moeten. De oplossing was zo succesvol, dat er geen tekort meer was aan type A taxis, maar dat een tekort aan type B taxis ontstond!

Deze workshop was een leerzame opfrisser voor personen, die geïnteresseerd zijn in verandermangement.